خوارج و نگرش به قرآن

دیدگاه های عمومی خوارج و فرقه های معروف آن درباره قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.  خوارج در نگاه اهل بیت عده ای حق طلب بودند که در مسیر ناحق گام برداشتند ایشان نه دین را می فهمیدند و نه تأویل آیات را می دانستند. عده ای خوارج را ظاهرگرا معرفی می کنند در صورتی که وجود برخی شواهد و مدارک نشان از نادرستی این نظرگاه دارد. خوارج با بهره گیری از روش های گوناگونی به اثبات باورها و اندیشه های خویش همت می گماشتند. تفسیر استدلالی و منطقی یکی از این روش ها است. ایشان آیه ای را صغرا و آیه دیگری را کبرا قرار می دادند و نتیجه می گرفتند. اثبات کفر فاسق با این روش تفسیری انجام می شد. برهان سبر و تقسیم نیز گاه در تفسیر استدلالی و منطقی ایشان وجود دارد. تفسیر به رأی آیات از سوی خوارج نشانه دیگری بر نادرستیِ نسبت ظاهرگرایی به خوارج است. برای نمونه باور تعیین امام نه بر خدا واجب است نه بر مردم و استناد آنان به قرآن مصداق تفسیر به رأی است. چنان که نظریه خوارج درباره شرایط امام، حکمیت، کشتن مخالفان و حتی کودکان از مصادیق بارز تفسیر به رأی است. کافر دانستن مرتکب کبیره، حدوث قرآن، دیدن خدا از مهم ترین باورهای خوارج شناخته می شود. برخی از دیدگاه های فقهی - قرآنی خوارج عبارتند از: 1 - بریدن دست سارق از شانه، 2 - تقیه نتیجه ترس از غیر خداست و براساس آیات قرآنجایز نیست، 3 - تصرف در امانت مخالفان در نگاه قرآنجایز است، 4 - وجوب امر به معروف و نهی از منکر بدون قید و شرط است حتی اگر مرگ در پی داشته باشد، 5 - جهاد بر همه مردم واجب است. معمر بن المثنی اللغوی، جبیر بن غالب، ابوبکر بروعی از قرآن پژوهان و تفسیرگران وابسته به خوارج هستند. پنهان کاری خوارج، دشمنی دیگر فرقه ها با ایشان، جابجایی گسترده خوارج و سوزاندن کتابخانه اسکندریه و سایر کتابخانه ها از عوامل مهم از میان رفتن آثار تفسیری و قرآنی خوارج است.